Over en uit Rutte IV: nieuwe verkiezingen dit jaar

Nieuws7 juli 2023 3 minuten Marit Nubé
Kaag Rutte
ANP

Het kabinet-Rutte IV is officieel gevallen, melden bronnen bij NOS. Na een dagenlang crisisberaad zijn de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie niet tot een akkoord over het migratievraagstuk gekomen. Naar verwachting volgen nieuwe verkiezingen in oktober of november. Rechtse partijen staan te popelen om dan hun slag te slaan, laten hun leiders weten op sociale media.

Woensdagavond kwam het kabinet bijeen voor een crisisoverleg over migratie. Premier Rutte, vicepremiers Wopke Hoekstra (CDA), Sigrid Kaag (D66) en Carola Schouten (CU) waren hierbij aanwezig. Het dispuut is nu zo hevig dat het voortbestaan van de regering op het spel staat. 

Reden van het spoedoverleg: het lukt de partijen al maanden niet om met een helder migratiebeleid te komen. Zeker nu het land te maken heeft met een torenhoge instroom van 400.000 migranten in 2022, is dit belangrijker dan ooit. Maar VVD en CDA lagen wagenwijd uiteen ten opzichte van D66 en ChristenUnie.

Volgens bronnen bij De Telegraaf was het pijnpunt de gezinshereniging van asielzoekers, waarbij premier Rutte een harde eis zou stellen. Dit zou op grote weerstand hebben gestuit bij D66 en ChristenUnie. Deze kwestie heeft het kabinet uiteindelijk de strop omgedaan, blijkt uit berichtgeving van NOS.

Enorme wrijving
Het is zeker niet de eerste keer dat de coalitiepartijen onderling overhoop lagen. Zo was het stikstofbeleid de oorzaak van veel onderlinge wrijving, onder meer toen CDA-leider Wobke Hoesktra vorige zomer zei dat de doelstellingen voor hem "niet heilig" waren. Daarnaast zijn altijd de medisch-etnische kwesties een pijnpunt geweest tussen de partijen D66 en ChristenUnie.

De diepe wrijving zat er al vanaf het begin af aan bij de coalitiepartijen. Na het langste formatieproces sinds de Tweede Wereldoorlog kwam het kabinet Rutte-IV tot stand in januari 2022. Dit was niet zonder controverse, want tijdens het formatieproces bleken de formateurs te hebben gesproken over toenmalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Kort daarop stapte hij uit de partij.

Paniek na verkiezingen
Het kabinet-Rutte IV wist zich te profileren met onder meer ambitieuze klimaatmaatregelen, strenge stikstofdoelstellingen en ruimhartige wapensteun aan Oekraïne. Maar dit bleek onwelgevallig bij een deel van het Nederlandse electoraat. Afgelopen maart kreeg het kabinet een grote dreun te verduren met de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen. Oppositiepartij BBB werd plots veruit de grootste fractie in de Eerste Kamer, terwijl CDA en D66 in zetelaantal halveerden. Ook de VVD ging erop achteruit.

Ondanks alle onderlinge verschillen en crises besloot het kabinet te blijven zitten. Maar sinds de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen speelde de vraag toch steeds vaker op: zal het kabinet vallen? Nu is de vraag dan beantwoord: ja. De onenigheid over het migratievraagstuk bleek er één te veel. Het kabinet-Rutte IV is officieel geklapt.

Naar verwachting zullen er nieuwe verkiezingen in oktober of november van dit jaar volgen. De grote kanshebber is BBB, die in peilingen al bijna een jaar veruit de grootste partij is. Verliezers zullen naar alle waarschijnlijkheid D66 en CDA staan, die volgens de huidige peilingen minimaal zullen halveren in zetelaantal.

De grote vraag is wat het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt gaat doen. Sinds zijn afsplitsing van het CDA is hij namelijk razend populair bij de Nederlandse kiezer, blijkt steevast uit peilingen. Maar vooralsnog heeft hij geen eigen partij of kieslijst. Ook heeft Omtzigt gezegd zich niet te willen aansluiten bij BBB.

Zin in verkiezingen
Op rechts stromen de reacties van partijleiders binnen op de kabinetsval. De reacties lijken een gemeenschappelijke deler te hebben: iedereen heeft zin in nieuwe verkiezingen.

'Eindelijk! Het kabinet is gevallen en er komen nieuwe verkiezingen. Nu hebben we de kans om een krachtige nieuwe koers uit te zetten. Laten we de macht weer teruggeven aan de mensen,' reageert BVNL-leider Wybren van Haga op Twitter

BBB-leider Caroline van der Plas laat weten dat de BBB-vlag al is gehesen. Ook PVV-leider Geert Wilders zegt uit te kijken naar een nieuwe stemmingsronde: 'Snel verkiezingen nu. Adieu Rutte, Kaag en de rest!'

JA21 staat eveneens te popelen: 'Dit ging zo niet langer. JA21 is klaar voor nieuwe verkiezingen! Wij gaan nu met een realistisch plan asiel op de rails krijgen. We gaan dit regelen!'

Tot slot kan ook FVD-leider Thierry Baudet kan zijn geluk niet op: 'Eindelijk. Dit rampenkabinet lijkt definitief gevallen. Nu hopelijk snel nieuwe verkiezingen. Nederland is klaar met de absurde open grenzen, de daardoor veroorzaakte woningnood, de krankzinnige klimaatplannen en de oorlogshitserij. We gaan voor verandering.'

Wij vragen ons af...

Wie moet de nieuwe verkiezingen winnen?

Meerartikelen

Omtzigt
Nieuws

Omtzigt ligt dwars bij keuze voor premier nieuw rechts kabinet: 'Blokkeert voordracht Plasterk'

Het voorlopige Regeerakkoord, het zogeheten Hoofdlijnenakkoord, werd vanochtend vol trots gepresenteerd door de vier formerende partijen PVV, VVD, BBB en NSC. De partijen kijken er naar uit om in een kabinet te gaan. Maar nog niet alle plooien zijn g

Bosma
Nieuws

Bosma botst met Volt-leider die PVV consequent 'extreemrechts' wil noemen

Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma heeft tijdens een Kamerdebat een confrontatie gehad met Kamerleden over het gebruik van de term "extreemrechts". Bosma is van mening dat partijen of individuele leden niet zo genoemd mogen worden, omdat het volgens

Woke
Fun

Dit zijn de absurde queerstudies van Amsterdamse universiteiten

De Amserstamse academia blijkt niet een beetje woke, maar helemaal woke. In het curriculum van het Amsterdam University College, een samenwerking van UvA en VU, worden vakken aangeboden zoals 'Queer Media Studies'. Ook een gendervak en een diversitei

Gül
Achtergronden

Lale Gül kritisch op monsterverbond links en islam: 'Ik snap het niet'

Schrijfster Lale Gül begrijpt niets van het linkse gedachtengoed. Kritiek op het christendom wordt flink toegejuicht, maar tegelijkertijd wordt elke islamkritiek weggezet als 'islamofobie', vertelt ze bij Sophie & Jeroen. Drie jaar geleden debuteerde

Eerdmans
Nieuws

JA21 ziet nieuwe rol als 'rechtse waakhond' voor zich weggelegd bij komst rechts kabinet

JA21-leider Joost Eerdmans ziet een cruciale rol weggelegd voor zijn partij als "rechtse waakhond" in de oppositie, zo verklaarde hij in Goedemorgen Nederland. "Er is veel te controleren." "Een aantal zeer belangrijke beleidswijzigingen staat op het

Pride
Nieuws

Amsterdamse Pride breidt uit: gaat een hele maand duren met meer subsidies

Vanaf 2025 zal de Pride in Amsterdam een hele maand in beslag nemen, in plaats van twee weken. Dit besluit volgt op langdurige onderhandelingen waarbij verschillende organisaties betrokken waren. Volgens sommigen is dit een teken van interne verdeeld

Wilders
Video

Wilders bij presentatie rechts akkoord: 'De zon gaat weer schijnen in Nederland'

PVV-leider Geert Wilders heeft donderdagochtend het akkoord onthuld dat hij heeft gesloten met VVD, NSC en BBB, en verklaart: "De zon gaat weer schijnen in Nederland." Hij uitte trots over de overeenkomst. "Er gaat een nieuwe wind waaien," zei hij. C

Fico
Achtergronden

Moordaanslag op EU-kritische premier Fico: alle pijnpunten op een rij

Woensdagavond werd de Slowaakse premier en Robert Fico neergeschoten. Hij raakte levensgevaarlijk gewond en moest urenlang worden geopereerd. Al snel is er meer bekend geworden over de toedracht. Zo blijkt de verdachte een politiek motief te hebben.

Leesmeeropinie
Leesmeerinterviews

Meerartikelen

Vandaag Inside
Nieuws

'Even af van het linkse gedram': Johan Derksen blij met rechts kabinet

"Weet je wat ik nou zo prettig vind? Dat we even een tijdje door het rechtse kabinet verlost zijn van die wijsneuzen van GroenLinks, D66, Partij van de Dieren. Dat Volt. Dat gedram." Dat zei Johan Derksen woensdagavond aan tafel van Vandaag Inside. O

De Jonge
Nieuws

Van Haga start petitie om 'desastreus project' Hugo de Jonge van tafel te krijgen bij komst nieuw kabinet

BVNL-partijleider Wybren van Haga heeft een petitie gelanceerd tegen de Wet 'Betaalbare Huur', recentelijk aangenomen door de Tweede Kamer. Zowel huurders als verhuurders vrezen de desastreuze impact ervan. BVNL hoopt via deze petitie de wet in de Ee

Timmermans
Nieuws

Timmermans bezorgd om komst 'radicaal-rechts' kabinet: "Dit loopt niet goed af"

GL/PvdA-leider Frans Timmermans maakt zich grote zorgen. Volgens hem krijgt Nederland voor het eerst in de parlementaire geschiedenis een 'radicaal-rechts' kabinet. Dit is in andere landen niet goed afgelopen, benadrukt hij bij Op1. Woensdagavond pre

Wilders
Achtergronden

Dit zijn de kabinetsplannen voor een sterkere rechtsstaat

In een reactie op ernstige vertrouwensschendingen tussen burgers en overheid, met name door recente kwesties zoals de Toeslagenaffaire en het Groninger gasdossier, hebben de PVV, VVD, BBB en NSC een reeks plannen gepresenteerd om de rechtsstaat te ve

Van der Plas
Achtergronden

Dit zijn de nieuwe boerenplannen van de PVV, BBB, VVD en NSC

In een ambitieus regeerakkoord hebben de PVV, VVD, BBB en NSC hun nieuwe plannen voor landbouw- en boerenbeleid onthuld. Trots, lef en het vermogen om een goede boterham te verdienen vormen de kern van dit beleid, gericht op land- en tuinbouw, visser

Van der Burg
Nieuws

Van der Burg heeft moeten huilen na intrekken asieldwangwet door nieuw rechts kabinet

Eric van der Burg, VVD-Kamerlid en demissionair staatssecretaris belast met Asielzaken, heeft openlijk toegegeven te hebben gehuild vanwege het intrekken van een wet voor asielopvang die onder zijn leiding was aangenomen. Ook demissionair minister Ch

Wilders Caroline
Achtergronden

'Strengste asielbeleid ooit': dit zijn de migratieplannen van nieuwe kabinet

Het recente regeerakkoord van de PVV, VVD, BBB en NSC onthult ambitieuze plannen voor een drastische herziening van het Nederlandse asiel- en migratiestelsel. Met de toename van verschillende vormen van migratie die een zware last leggen op huisvesti

Wilders
Achtergronden

Rechts kabinet een feit: dit zijn de nieuwe plannen

Woensdagavond presenteerden de vier formerende partijen hun rechtse hoofdlijnenakkoord: Hoop, Lef en Trots. Hierin wordt duidelijk wat op de hoofdlijnen de koers zal zijn voor de komende jaren. In de introductie stelt men: 'Nederland is een prachtig

EU
Achtergronden

De strengere EU-migratieregels komen eraan: dit moet u weten

De Europese Unie is dichtbij de afronding van een nieuw migratiepact. Dit pact implementeert aanzienlijke veranderingen in de omgang met migranten, maar stuit ook op fel verzet van enkele Oost-Europese lidstaten, waaronder Hongarije en Polen. Wat sta

Wilders
Nieuws

Nederland krijgt rechts kabinet: regeerakkoord ligt op tafel

Na intensieve onderhandelingen hebben de PVV, VVD, NSC en BBB een belangrijke doorbraak bereikt in de formatiegesprekken. De partijen zijn tot een voorlopig regeerakkoord gekomen, dat zij woensdag aan hun fracties in de Tweede Kamer zullen presentere

Fico
Nieuws

Slowaakse premier Fico in levensgevaar na moordaanslag

De Slowaakse premier Robert Fico is neergeschoten en zou in levensgevaar verkeren. Een verdachte is gearresteerd. De afgelopen tijd sprak Fico zich fel uit tegen de Europese wapensteun aan Oekraïne; ook is hij goed bevriend met de Hongaarse premier V

Kaag Rutte
Nieuws

Rekenkamer hekelt miljardenuitgaven kabinet: 'Zorgelijk'

De Algemene Rekenkamer heeft kritiek op de wijze waarop het demissionaire kabinet-Rutte IV miljarden euro's heeft uitgegeven. Er is weinig zicht op de resultaten van deze uitgaven, blijkt uit een nieuw rapport. Volgens de Rekenkamer heeft het kabinet